Rotator Cuff (Manşet) Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Rotator Kuf Sendromu, omuz eklemini bir kılıf gibi saran ve kolun her yöne hareketini sağlayan kritik tendon grubunda ortaya çıkan, ağrı ve fonksiyon kaybıyla seyreden tüm rahatsızlıkları kapsayan bir şemsiye terimdir. Bu durum tendonlarda meydana gelen iltihaplanma (tendinit), omuzun üstündeki kemik yapı altında mekanik olarak sıkışma (impingement sendromu) veya tendon liflerinin kısmi ya da tam kat olarak yırtılması gibi farklı patolojileri içerir. Günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilen omuz ağrılarının en sık görülen nedeni olan bu sendrom, basit bir aşırı kullanım ağrısından, tendonun kemikten tamamen koptuğu ciddi yaralanmalara kadar geniş bir yelpazeyi ifade eder.

Omuz Hareketlerini Sağlayan Rotator Kılıf Nedir?

Vücudumuzun en hareketli eklemi olan omuz, bu eşsiz yeteneğini anatomik yapısına borçludur. Kol kemiğimizin yuvarlak başı (humerus başı), kürek kemiğimizdeki sığ bir yuvaya (glenoid) oturur. Bu yapı kolumuzu neredeyse her yöne özgürce hareket ettirmemize olanak tanırken, aynı zamanda onu doğası gereği dayanıksız bir hale getirir. İşte bu noktada omuzun hem hareketli hem de stabil kalmasını sağlayan mükemmel bir mühendislik harikası olan rotator kılıf (veya döndürücü kılıf) devreye girer.

Rotator kılıf, kürek kemiğinden başlayıp kol kemiğinin başına bir manşet gibi sıkıca sarılan dört farklı kasın tendonlarından oluşur. Bu kaslar ve temel görevleri şunlardır:

• Supraspinatus
• Infraspinatus
• Teres Minor
• Subscapularis

Bu dört kasın her birinin kolu farklı bir yöne hareket ettirme görevi olsa da asıl ve en hayati fonksiyonları birlikte çalışarak ortaya çıkar. Buna dinamik stabilizasyon denir. Yani siz kolunuzu hareket ettirirken, bu kaslar bir takım gibi uyum içinde kasılarak kol kemiğinin başını yuvaya doğru bastırır ve hareket boyunca merkezde kalmasını sağlarlar. Tıpkı bir çadırı ayakta tutan ve her yönden çeken gergi ipleri gibi, rotator kılıf da omuz eklemini olması gereken yerde, yani yuvanın tam ortasında tutar. Bu sayede kolu kaldıran deltoid gibi daha büyük ve güçlü kaslar, sabit bir zemin üzerinde çok daha verimli bir şekilde çalışabilir. Bu hassas denge bozulduğunda, yani kaslardan biri veya birkaçı hasar gördüğünde, omuzun tüm mekaniği etkilenir ve bu durum kendini ağrı, güçsüzlük ve hareket kısıtlılığı olarak gösterir.

Omuz Yırtığı ve Diğer Rotator Kılıf Problemleri Nelerdir?

Rotator Kuf Sendromu, bir dizi farklı patolojiyi içinde barındıran bir yelpazedir. Hastanın yaşadığı şikayetler, altta yatan problemin türüne ve ciddiyetine göre büyük farklılıklar gösterir. Bu yelpazede yer alan başlıca sorunlar şunlardır:

• Tendinit ve Tendinopati
• Subakromiyal Sıkışma Sendromu
• Kısmi Yırtıklar
• Tam Kat Yırtıklar
• Manşet Yırtığı Artropatisi

Bu terimlerin her biri, hastalığın farklı bir aşamasını veya durumunu ifade eder. Tendinit, tendonda genellikle aşırı kullanım veya ani bir zorlanma sonrası ortaya çıkan akut bir iltihaplanma durumudur. Halk arasında “tendon iltihabı” olarak bilinir. Tendinopati ise daha kronik bir süreci tanımlar. Burada belirgin bir iltihaptan ziyade, tendonun yapısının zamanla bozulması, liflerinin yıpranması ve kalitesinin düşmesi söz konusudur.

Subakromiyal Sıkışma Sendromu, belki de omuz ağrısının en sık karşılaşılan mekanizmalarından biridir. Kolumuzu yukarı doğru kaldırdığımızda, rotator kılıf tendonları ve üzerindeki “bursa” adı verilen koruyucu yastıkçık, omuzun çatısını oluşturan ve akromiyon adı verilen kemiğin altında sıkışır. Bu mekanik sürtünme, özellikle baş üstü aktivitelerin sık yapıldığı durumlarda, zamanla tendonda ödeme, iltihaplanmaya ve en sonunda da aşınarak yırtılmasına zemin hazırlar.

Yıpranma ve sıkışma devam ettikçe, tendon lifleri yavaş yavaş kopmaya başlar. Eğer tendon bütünlüğü bozulmamışsa, yani tendonun bir kısmı hala kemiğe yapışıksa, bu duruma kısmi yırtık denir. Bunu, sağlam bir halatın bazı liflerinin kopması ama halatın henüz tamamen ayrılmamış olmasına benzetebiliriz. Eğer hasar ilerler ve yırtık tendonun tüm kalınlığı boyunca uzanırsa, yani tendon yapıştığı kemikten tamamen ayrılırsa, bu duruma tam kat yırtık denir. Bu tendonda adeta bir delik oluşması anlamına gelir.

Tedavi edilmeyen büyük ve kronik rotator kılıf yırtıklarının en son aşaması ise Manşet Yırtığı Artropatisi’dir. Rotator kılıfın omuzu merkezde tutma fonksiyonu tamamen kaybolduğunda, kol kemiğinin başı kontrolsüz bir şekilde yukarı doğru kayar ve akromiyon kemiğine sürtünmeye başlar. Yıllar içinde bu anormal temas, hem omuz ekleminde hem de akromiyonun altında ciddi ve ağrılı bir kireçlenmeye (artrit) yol açar.

Bir Rotator Kılıf Yırtığı Neden Oluşur?

Rotator kılıf yırtıklarının neden meydana geldiğine dair uzun yıllardır tartışılan iki ana teori bulunmaktadır. Günümüzdeki modern anlayış, bu iki mekanizmanın tek başlarına değil genellikle birbiriyle etkileşim içinde ve bir kısır döngü yaratarak yırtığa yol açtığını göstermektedir.

Birinci teori, dış etkenlere, yani mekanik sıkışmaya odaklanır. Bu yaklaşıma göre sorun “dışarıdan içeriye” doğru gelişir. Omuzun çatısını oluşturan akromiyon kemiğinin anatomik yapısı, bazı insanlarda doğuştan daha kavisli veya kanca şeklinde olabilir. Ayrıca yaşla birlikte bu kemiğin altında veya köprücük kemiğiyle yaptığı eklemde oluşan sivri kemik çıkıntıları (osteofitler), tendonun serbestçe hareket edebileceği alanı daraltır. Kolun her yukarı kaldırılışında, tendon bu dar alanda adeta bir kapı ile pervaz arasına sıkışır gibi sıkışır ve mekanik olarak sürtünüp aşınır. Bu sürekli travma, zamanla tendonda yıpranmaya ve en sonunda da yırtığa neden olur. Bu modelde ana problem, tendonun kendisinden çok, onu sıkıştıran çevre anatomik yapılardır.

İkinci teori ise iç etkenlere, yani tendonun kendi yapısındaki bozulmaya odaklanır. Bu yaklaşıma göre ise patoloji “içeriden dışarıya” doğru başlar. Tendonun kendisi, çeşitli biyolojik süreçler nedeniyle zamanla zayıflar ve kalitesini kaybeder. Bu içsel zayıflamanın arkasında yatan bazı önemli faktörler şunlardır:

• Yaşlanma
• Kanlanma Bozukluğu
• Genetik Yatkınlık

Yaşla birlikte tendonun esnekliğini ve sağlamlığını sağlayan kolajen liflerin yapısı bozulur. Ayrıca özellikle supraspinatus tendonunun kemiğe yapıştığı noktaya yaklaşık 1 cm mesafedeki bölge, kan damarları açısından doğal olarak daha zayıftır. Tıpta “kritik bölge” olarak adlandırılan bu alan, kanlanması az olduğu için kendini tamir etme ve yenileme kapasitesi de düşüktür. Dolayısıyla günlük yaşamdaki mikro travmalara karşı daha savunmasızdır. Bu teoriye göre, içten içe zayıflayan tendon, bir gün ağır bir yük kaldırmaya gerek kalmadan, normal fizyolojik yükler altında bile yırtılabilir.

Yani bu iki süreç birbirini tetikler. Anatomik olarak sıkışmaya yatkın bir omuzda sağlıklı bir tendon bile zamanla yıpranabilir. Biyolojik olarak zayıflamış bir tendon ise en ufak bir sıkışmadan bile çok daha fazla etkilenir ve daha kolay yırtılır.

Kimler Rotator Kılıf Yırtığı Riski Altındadır?

Rotator kılıf problemlerinin gelişme olasılığını artıran bazı faktörler bulunmaktadır. Bu risk faktörlerinin bir kısmı kontrolümüz dışındayken, bir kısmı yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilebilir.

Kontrol edilemeyen bazı risk faktörleri şunlardır:

• İleri yaş
• Genetik yatkınlık
• Belirli anatomik yapılar (örneğin kanca tip akromiyon)
• Değiştirilebilir veya aktiviteye bağlı olan önemli risk faktörleri ise şöyledir.
• Tekrarlayan baş üstü aktiviteler
• Sigara kullanımı
• Kötü duruş (postür bozukluğu)

Mesleği gereği sürekli kollarını yukarıda kullanan boyacılar, marangozlar, tesisatçılar veya voleybol, tenis, yüzme, halter gibi sporlarla uğraşan bireylerde omuza binen yük arttığı için risk yükselir. Sigara kullanımı, dokuların kanlanmasını bozarak hem yırtık oluşumunu kolaylaştırır hem de herhangi bir tedavi sonrası iyileşme sürecini ciddi şekilde sabote eder. Benzer şekilde özellikle sırttaki kamburluğun (kifoz) artması gibi duruş bozuklukları, kürek kemiğinin pozisyonunu değiştirerek omuz ekleminin mekaniğini bozar ve tendonların geçtiği alanı daraltarak sıkışma riskini artırır.

Ayrıca son yıllarda yapılan çalışmalar omuz yırtığının sadece lokal bir sorun olmadığını, vücuttaki genel sağlık durumuyla da yakından ilişkili olduğunu göstermiştir. Aşağıdaki gibi bazı sistemik hastalıklar rotator kılıf yırtığı riskini artırmaktadır:

• Şeker hastalığı (Diyabet)
• Yüksek kolesterol (Hiperlipidemi)
• Yüksek tansiyon (Hipertansiyon)
• Tiroid hastalıkları
• Obezite

Tedavi Edilmeyen Bir Rotator Kılıf Yırtığına Zamanla Ne Olur?

Kendi haline bırakılan, özellikle tam kat olan bir rotator kılıf yırtığı, maalesef genellikle iyiye gitmez. Zamanla, hem tendonun kendisinde hem de ona bağlı kasta, tedavinin başarısını doğrudan etkileyen ve geri dönüşü zor olabilen olumsuz değişiklikler meydana gelir.

Bunlardan ilki yırtığın büyümesidir. Yapılan uzun süreli takip çalışmaları, hem ağrıya neden olan hem de tesadüfen saptanan sessiz yırtıkların büyük bir kısmının yıllar içinde boyut olarak arttığını göstermiştir. Kısmi yırtıklar tam kat yırtığa dönüşebilir, küçük tam kat yırtıklar ise daha da genişleyerek büyük veya masif yırtıklar haline gelebilir.

Ancak belki de daha kritik olan ikinci değişiklik, kasta meydana gelen atrofi ve yağlı dejenerasyondur. Tendon, kemikten koptuğu anda, ona bağlı olan kas artık normal gerilimi altında çalışamaz ve adeta “boşa çıkar”. Bu fonksiyon kaybı ve hareketsizlik, kasın zamanla hacim olarak küçülmesine (atrofi) ve daha da kötüsü, kas liflerinin arasının yağ dokusu ile dolmasına (yağlı dejenerasyon) yol açar. Bir kas ne kadar uzun süre yırtık kalırsa, bu yağlanma o kadar ilerler.

Bu yağlı dejenerasyon, tedavinin seyrini belirleyen en önemli faktörlerden biridir ve biyolojik olarak “geri dönüşü olmayan nokta” olarak kabul edilebilir. Çünkü ileri derecede yağlanmış bir kas, fonksiyonel olarak kasılma ve güç üretme yeteneğini kaybeder. Bu durumda cerrahi olarak tendon ne kadar sağlam bir şekilde yerine dikilirse dikilsin, bu “motoru bozulmuş” kasın tendonu hareket ettirecek gücü kalmamıştır. İşte bu yüzden ameliyat kararı verilirken çekilen MR’da sadece yırtığın boyutuna değil aynı zamanda kasların kalitesine ve yağlanma derecesine de çok dikkatli bir şekilde bakılır. Bu bulgu, yapılacak ameliyatın tipini (basit bir tamir mi, yoksa tendon transferi veya protez gibi daha karmaşık bir prosedür mü) belirlemede ve hastaya ameliyat sonrası başarı beklentisi hakkında gerçekçi bilgiler vermede kilit rol oynar.

Omuz Ağrısında Rotator Kılıf Tanısı Nasıl Konulur?

Doğru tanıya ulaşmak, yapbozun parçalarını birleştirmeye benzer. Bu süreç dikkatli bir şekilde hastanın öyküsünün alınması, detaylı bir fizik muayene yapılması ve son olarak bu bulguları teyit etmek için uygun görüntüleme yöntemlerinin kullanılmasından oluşur. Tek bir bulguyla değil tüm bu verilerin birleşimiyle tanı konulur.

Tanı sürecinde ilk ve en önemli adım, hastanın şikayetlerini dinlemektir. Doktorunuzun soracağı bazı kilit sorular şunlardır:

• Şikayetlerin başlangıcı (ani bir travma mı, yavaş yavaş mı?)
• Ağrının nerede olduğu ve nereye yayıldığı
• Özellikle geceleri artan ve uyandıran gece ağrısı varlığı
• Baş üstü aktivitelerde (bir rafa uzanmak gibi) zorlanma
• Günlük yaşam aktivitelerinde (saç tarama, giyinme gibi) güçlük
• Eşlik eden güçsüzlük veya takılma hissi

Bu öyküyü takiben, kapsamlı bir fizik muayene yapılır. Bu muayene sırasında doktor, her iki omuzu karşılaştırarak kaslarda herhangi bir erime (atrofi) olup olmadığını gözlemler. Omuz çevresindeki belirli noktalara dokunarak hassasiyetin yerini tespit eder. En önemli adımlardan biri ise hareket açıklığının değerlendirilmesidir. Doktor, hem sizin kolunuzu aktif olarak hareket ettirmenizi ister, hem de kendisi pasif olarak kolunuza hareket yaptırır. Rotator kılıf yırtıklarında tipik olarak aktif hareketler ağrı ve güçsüzlük nedeniyle kısıtlıyken, pasif hareket açıklığı genellikle normaldir. Bu bulgu, durumun omuz ekleminin kendisinin donduğu ve hem aktif hem de pasif hareketlerin her yöne kısıtlandığı “donuk omuz” sendromundan ayırt edilmesinde çok yardımcıdır.

Muayenenin bir diğer parçası da belirli tendonları test etmeye yönelik özel provokatif testlerdir. Bu testler, şüphelenilen tendonu strese sokarak ağrıyı yeniden oluşturmayı ve sorunun kaynağını daha net bir şekilde belirlemeyi amaçlar.

Rotator Kılıf Tanısında Hangi Görüntüleme Yöntemleri Kullanılır?

Fizik muayene ile oluşan klinik şüpheyi doğrulamak ve hasarın boyutunu net bir şekilde ortaya koymak için görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır.

• Röntgen (X-ray): Tendonlar gibi yumuşak dokuları göstermez, ancak kemik yapıları değerlendirmek için temel bir başlangıç testidir. Kemik çıkıntıları, kireçlenme bulguları, akromiyon kemiğinin tipi ve kronik büyük yırtıklarda omuz başının yukarı kaymasına bağlı olarak tendonun geçtiği aralığın daralması gibi değerli dolaylı bilgiler verir.
• Ultrasonografi (USG): Rotator kılıf tendonlarını değerlendirmede oldukça etkili, pratik ve radyasyon içermeyen bir yöntemdir. En büyük avantajı, dinamik bir inceleme olmasıdır. Yani kol hareket ederken tendonların durumu canlı olarak gözlemlenebilir ve sıkışma anı tespit edilebilir. Deneyimli bir radyolog tarafından yapıldığında, yırtıkların tanısında yüksek doğruluk oranına sahiptir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Rotator kılıf patolojilerini değerlendirmede “altın standart” olarak kabul edilen yöntemdir. Omuz eklemi ve çevresindeki tüm yumuşak dokuları (tendonlar, kaslar, bağlar, kıkırdak) inanılmaz bir detayla gösterir. MR, sadece bir yırtığın olup olmadığını söylemekle kalmaz; yırtığın tam boyutunu, şeklini, tendonun ne kadar geri kaçtığını ve en önemlisi, cerrahi planlama için hayati olan kasların kalitesini (atrofi ve yağlı dejenerasyon) net bir şekilde ortaya koyar. Bu nedenle özellikle cerrahi tedavi düşünülen hastalarda, ameliyat öncesi yol haritasını çizmek için vazgeçilmez bir görüntüleme yöntemidir.

Rotator Kılıf Yırtığı Ameliyatsız İyileşir mi?

Bu hastaların en sık sorduğu sorulardan biridir ve cevabı evettir. Rotator kılıf problemlerinin çok büyük bir kısmında, özellikle de kısmi yırtıklarda ve daha yaşlı, daha az aktif bireylerdeki kronik tam kat yırtıklarda, ilk tedavi seçeneği her zaman ameliyatsız (konservatif) yöntemlerdir. Doğru bir şekilde uygulandığında, ameliyatsız tedavi programları hastaların yaklaşık %75’inde ağrının azalması ve fonksiyonların geri kazanılması açısından başarılı sonuçlar vermektedir.

Ancak burada bilinmesi gereken çok önemli bir gerçek vardır: Şikayetlerin geçmesi, altta yatan yırtığın iyileştiği veya ortadan kalktığı anlamına gelmez. Ameliyatsız tedaviler, yırtığın kendisini biyolojik olarak onarmaz. Bu tedaviler, ağrıyı ve inflamasyonu kontrol altına alarak ve çevre kasları güçlendirerek omuzun fonksiyonel olarak daha iyi çalışmasını sağlar. Bu sırada, altta yatan yırtık (özellikle tam kat yırtıklar) zamanla yavaş yavaş büyümeye ve kasa bağlı yağlanma ilerlemeye devam edebilir.

Bu durum özellikle genç, aktif ve yüksek beklentileri olan hastalar için dikkatle değerlendirilmesi gereken bir risktir. Çünkü bugün ameliyatla kolayca tamir edilebilecek bir yırtık, birkaç yıl sonra tamiri imkansız hale gelebilir. Bu nedenle ameliyatsız tedavi bir “kür” olarak değil riskleri ve faydalarıyla birlikte bir “idare etme stratejisi” olarak görülmelidir. Tedavi kararı, hastanın yaşı, aktivite düzeyi, yırtığın özellikleri ve hastanın beklentileri gibi birçok faktör göz önünde bulundurularak, hasta ile birlikte kişiye özel olarak verilmelidir.

Ameliyatsız tedavide başvurulan başlıca yöntemler şunlardır:

• Aktivite düzenlemesi ve dinlenme
• Fizik tedavi ve egzersiz
• İlaç tedavileri
• Enjeksiyon tedavileri

Fizik tedavi ve egzersiz, ameliyatsız tedavinin tartışmasız en önemli ve temel taşıdır. İyi yapılandırılmış, kişiye özel bir egzersiz programı, birçok durumda cerrahi kadar etkili sonuçlar verebilir. Bu programın amacı, sadece ağrıyı azaltmak değil aynı zamanda omuzun hareket açıklığını yeniden kazanmak, zayıflamış rotator kılıf kaslarını ve daha da önemlisi, kürek kemiğini stabilize eden çevre kaslarını dengeli bir şekilde güçlendirmektir. Kortizon enjeksiyonları, şiddetli ağrıyı hızlı bir şekilde baskılayarak bir rahatlama sağlayabilir. Ancak etkileri genellikle geçicidir ve tendonu iyileştirmezler. Kortizonun asıl stratejik rolü, ağrıyı geçici olarak kırarak hastanın fizik tedavi programına daha etkili bir şekilde katılabilmesine olanak tanıyan bir “fırsat penceresi” yaratmasıdır. Son yıllarda popüler olan PRP (Trombositten Zengin Plazma) gibi biyolojik enjeksiyonlar ise, hastanın kendi kanından elde edilen yoğunlaştırılmış büyüme faktörlerini hasarlı dokuya vererek vücudun kendi kendini iyileştirme potansiyelini tetiklemeyi amaçlar. Bu tedavilerin özellikle kısmi yırtıklar ve tendinopatilerdeki etkinliğine dair umut verici sonuçlar olsa da bilimsel kanıtlar hala olgunlaşma aşamasındadır.

Rotator Kılıf Yırtığı Ameliyatı Ne Zaman Gerekir?

Cerrahi tedavi, genellikle ameliyatsız yöntemler denendiği ve başarısız olduğu zaman veya belirli özel durumlarda gündeme gelir. Ameliyat kararı, sadece MR raporuna göre değil hastanın genel durumu ve şikayetleri bir bütün olarak değerlendirilerek verilir. Ameliyatın düşünüldüğü başlıca durumlar şunlardır:

• En az 3-6 aylık düzenli ve doğru uygulanmış ameliyatsız tedaviye yanıt alınamaması
• Günlük yaşamı veya mesleği engelleyen şiddetli ve sürekli ağrı
• Omuz fonksiyonlarında belirgin güçsüzlük ve kayıp
• Aktif bir bireyde, düşme veya ani bir zorlanma sonucu oluşan akut (yeni) tam kat yırtık
• Genç ve aktif hastalarda saptanan büyük boyutlu tam kat yırtıklar

Ameliyat kararı verilirken, hastanın yaşı, aktivite seviyesi, mesleği ve ameliyattan beklentileri de göz önünde bulundurulur.

Bir Rotator Kılıf Onarımı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Yırtılmış bir rotator kılıf tendonunu tamir etmek için kullanılan cerrahi teknikler, teknolojinin gelişmesiyle önemli ölçüde değişmiştir. Günümüzde en sık kullanılan ve modern yaklaşım olarak kabul edilen yöntem artroskopik (kapalı) cerrahidir. Bu teknikte, omuzda büyük bir kesi yapmak yerine, birkaç adet küçük (yaklaşık 1 cm’lik) delikten bir kamera ve özel olarak tasarlanmış minyatür cerrahi aletler eklem içine sokulur. Cerrah, tüm ameliyatı ekrandan yüksek çözünürlüklü bir görüntü eşliğinde gerçekleştirir. Yırtık tendon, sütür ankoru adı verilen dikişli özel vidalar kullanılarak tekrar orijinal yapışma yeri olan kemiğe sabitlenir. Bu kapalı yöntemin en büyük avantajları, ameliyat sonrası daha az ağrı, daha iyi kozmetik sonuçlar, daha düşük enfeksiyon riski ve potansiyel olarak daha hızlı bir iyileşme sürecidir.

Bazı çok büyük, karmaşık veya daha önce ameliyat edilmiş revizyon vakalarında, cerrahın daha geniş bir görüş alanına ihtiyaç duyduğu durumlarda açık veya mini-açık teknikler de kullanılabilir.

Eğer yırtık çok büyük, tendon kalitesi çok kötü ve kaslarda ileri derecede yağlanma mevcutsa, yani yırtık “tamiri mümkün olmayan” bir hale gelmişse, standart bir onarım yerine farklı cerrahi seçenekler gündeme gelir. Bu durumda amaç yırtığı dikmek değil omuzun fonksiyonunu geri kazandıracak alternatif çözümler üretmektir. Genç hastalarda tendon transferleri (sağlam bir kasın yerini değiştirme) veya üst kapsül rekonstrüksiyonu (özel bir yama ile omuzun üst tavanını yeniden oluşturma) gibi eklem koruyucu yöntemler tercih edilebilirken, ileri yaşta ve eklemde kireçlenmesi de olan hastalarda en iyi seçenek genellikle ters omuz protezidir. Ters omuz protezi, omuzun normal anatomisini tersine çevirerek, rotator kılıf olmasa bile güçlü deltoid kasının tek başına kolu kaldırmasına olanak tanıyan özel bir tasarıma sahiptir.

Rotator Kılıf Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci Nasıl İşler?

Başarılı bir rotator kılıf onarımı, ne kadar kusursuz bir cerrahi yapılırsa yapılsın, ancak ve ancak doğru bir şekilde yönetilen bir ameliyat sonrası rehabilitasyon programı ile tamamlanır. Bu süreç tamir edilen tendonun biyolojik olarak kemiğe kaynamasına izin vermek ile omuzun sertleşmesini (donuk omuz) önlemek arasındaki hassas dengeyi kurmayı hedefler. Bu süreç genellikle aşamalara ayrılır.

• Faz 1: Koruma Dönemi (Genellikle ilk 4-6 hafta): Bu dönemde amaç cerrahi onarımı her türlü tehlikeden korumaktır. Kol, genellikle bir yastık desteği olan özel bir kol askısında tutulur. Hastanın kesinlikle kolunu aktif olarak kullanması, bir şey kaldırması, itmesi veya çekmesi yasaktır. Bu evrede sadece el, bilek ve dirsek hareketlerine ve bir fizyoterapist tarafından yaptırılan nazik pasif omuz hareketlerine izin verilir.
• Faz 2: Aktif Harekete Geçiş Dönemi (Genellikle 6-12. haftalar): Tendonun kemiğe ilk kaynaması gerçekleştikten sonra, askı çıkarılır ve hasta yavaş yavaş, önce yardımlı sonra yardımsız olarak kolunu kendisi hareket ettirmeye başlar.
• Faz 3: Güçlendirme Dönemi (Genellikle 12. haftadan sonra): Tendon-kemik iyileşmesi yeterli biyolojik olgunluğa ulaştıktan sonra, dirençli bantlar ve hafif ağırlıklarla omuz ve kürek kemiği çevresi kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizlere başlanır.
• Faz 4: İleri Dönem ve Aktiviteye Dönüş (Genellikle 20. hafta ve sonrası): Bu son aşamada, hastayı günlük yaşam aktivitelerine, işine ve spora hazırlamak için daha zorlayıcı güçlendirme ve fonksiyonel egzersizlere geçilir.

Tüm bu süreç yapılan ameliyatın büyüklüğüne ve onarımın sağlamlığına göre kişiye özel olarak planlanır ve bir fizyoterapist eşliğinde yürütülmesi en ideal olanıdır. Spora veya ağır işlere tam dönüş, genellikle 6 aydan önce beklenmez ve bazı durumlarda 1 yılı bulabilir. Unutulmamalıdır ki rehabilitasyon sürecindeki sabır ve uyum, ameliyatın kendisi kadar başarıyı etkileyen en önemli faktördür.

Prof. Dr. Murat Demirel

Ortopedi ve travmatoloji, kas-iskelet sistemini etkileyen hastalık ve yaralanmaların tanı ve tedavisiyle ilgilenen tıbbi bir uzmanlık alanıdır. Bu dal, kemikler, eklemler, kaslar, tendonlar, bağ dokular ve sinir sistemini kapsar. Ortopedi; doğumsal deformiteler, omurga eğrilikleri ve eklem bozuklukları gibi yapısal sorunlara odaklanırken, travmatoloji ani yaralanmalarla (örneğin kırık, çıkık ve kas zedelenmeleri) ilgilenir. Cerrahi ve cerrahi dışı tedavi yöntemlerini kapsayan bu alan; fizyoterapi, enjeksiyonlar, ortotik cihazlar ve robot destekli minimal invaziv ameliyatları da içeren geniş bir yelpazeye sahiptir. Alt uzmanlık alanları arasında spor cerrahisi, omurga cerrahisi, çocuk ortopedisi ve eklem protezleri gibi konular yer alır. Hedef, ağrıyı azaltmak, hareket kabiliyetini artırmak ve hastanın yaşam kalitesini iyileştirmektir.